Etiyopya’nın Hedasi (Rönesans) Barajı Hakkında 12 Bilgi

Yazar

15 Ocak 2020

6704

Etiyopya ile Sudan sınırında 2011’de yapımına başlanan, Afrika’nın en büyük dünyanın 10. büyük barajı olacak olan Hedasi (Rönesans) Barajı, Nil Nehri havzasının aşağı-kıyı ülkeleri Mısır ve Sudan krize neden oldu. 100 milyonu aşkın nüfusa sahip Etiyopya’nın önem verdiği proje ile üretilen elektrik hem Etiyopyalılara verilecek hem de bölge ülkelerine ihraç edilecek. Uğruna savaş çağrıları yapılan Hedasi Barajı ve bölge ülkelerinin yaşadığı sorunu sizler için hazırladık.

1.) Yapımına 2011 yılında başlanan 1800 metre uzunlukta, 140 metre derinlikteki Hedasi Barajı, açılması halinde Afrika’nın en büyük barajı olacak. Etiyopya ile Sudan sınırında yer alan Benishangul-Gumuz bölgesi yapımına devam edilen baraj, Nil’in kollarından biri olan Mavi Nil’in üzerine yapıldı.

2.) 5 milyar dolar maliyetiyle Etiyopya’nın en önemli yatırımları arasında yer alan projede, tutulacak 74 milyar metre küp su ile 6 bin 450 megavat elektrik üretilecek. 2020’de ilk üretimin yapılması, 2023’te de barajın tamamen yapılacağı düşünülüyor.

3.) 70 milyon Etiyopyalının elektrik ihtiyacına destek olacak olan barajın yapımını İtalyan Salini şirketi üstleniyor.

4.) Sudan ve Mısır’ın tarım arazilerini sulayan Nil Nehri’ndeki sorun, Türkiye ile Suriye arasında geçmişten bu yana devam eden su tartışmalarına benziyor. Hatta Etiyopyalı yetkilerin Türkiye’yi örnek vererek, Türkiye’de yapılan barajların komşu ülkelere hiçbir zararı olmadığı söylüyor.

Mısır yönetimi, Etiyopya’nın barajda tutacağı su miktarını ve nehre verebileceği zararı tartışırken, Etiyopya hiçbir şekilde barajın yapımı ile ilgili konuları pazarlık masasına getirmiyor.

Mısırlı yetkililerin çekince olarak öne sürdüğü durumlardan bazıları:

Baraj sonrası seyahat oldukça zor olacak.
Çevre kirliliği oluşacak. Bu nedenle hem insanlarımız hem de tarım mahsüllerimiz zarar görecek.
Nil Nehri’nin Mısır’a ulaşan su miktarı azalacak.
Balık çiftlikleri zarar görecek.

5.) Nil Nehri’nde yaşanan suların kullanım sorunu 1929 ve 1959’da İngiltere ve İtalya arasında yapılan bir dizi anlaşmaya dayanıyor. 1929’da yapılan ve üzerine 1959’da tesis edilen “Nil Sularının Tam Kullanımı” anlaşmasıyla, yukarı-kıyı ülkeleri dışarda bırakılarak, nehir yüzde 75 ve yüzde 25 oranlarıyla Mısır ve Sudan arasında paylaşıldı.

6.) Afrika’nın en önemli askeri gücü olan Mısır, İngiltere tarafından kendisine verilen haklar nedeniyle nehirle ilgili yapılan tüm görüşmelerde baskın güç olarak politika yürüyor.

7.) Nil Nehri havzasında Mısır, Sudan, Etiyopya, Eritre, Kenya, Ruanda, Brundi, Tanzanya, Uganda ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti yer alıyor. 2,9 milyon kilometrekarelik alanıyla Afrika kıtasının yüzde 10’unu oluşturan havza, susuzluk sorunu yaşayan bölge ülkelerinin en önemli kaynağı konumunda. Mısır dışındaki ülkeler de nehir üzerindeki paylaşım konusunda yeni anlaşmalar talep ediyor.

8.) 2013 verilere göre Nil nehrinin yıllık 84 milyar metreküp olan su kapasitesinin 55 milyar metreküplük yüzde 60′ını Mısır kullanıyor.

9.) Mısır’ın demokratik seçimle seçilen ilk Cumhurbaşkanı olan Muhammed Mursi’nin 2013 yılında “Uğruna kanımızı dökeriz” açıklamasının üzerinden 6 yıl geçmişti ki Mısır medyası da baraj ile ilgili “savaş çağırısı” yaptı. Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed, “Mısırlı kardeşlerimizden gelen askeri tehdide ve onların asılsız korkularına bakmaksızın barajın inşasına devam edeceğiz. Kendimizi savunacak yeterliliğe sahibiz ama savaş bir çözüm değil.” İfadelerini kullandı.

10.) Baraj ile ilgili ilk olarak Mısır, Sudan ve Etiyopya barajın etkilerinin araştırılması üzerine çalışmaların yürütülmesi için 2015 yılında İlkeler Deklarasyonu’nu imzaladılar. Bu deklarasyonda nihai anlaşma sağlanamadı ancak barajın üretitiği elektrikte önceliğin Mısır ve Sudan’a verilmesi, barajın dolumu sırasında Sudan ve Mısır’ın haklarının gözetilmesi ve olası olumsuz sonuçların çözümü için ortak yapının kurulması gibi noktalar yer aldı.

11.) ABD Başkanı Trump ile Dünya Bankası’ndan temsilcilerin de katılımıyla Mısır, Etiyopya ve Sudanlı yetkililerin 6 Kasım’da Washington’da yaptığı toplantıda, 15 Ocak 2020’ye kadar barajın doldurulması ve çalıştırılmasına ilişkin anlaşmaya varılmasına karar verildi.